بسم الله الرحمن الرحیم

 

نظام جامع ارزیابی فراگیران دانشکده دندانپزشکی مشهد

مقدمه:

در سال­های اخیر، حرکت به سمت آموزش مبتنی بر توانمندی، نیاز به استفاده از روش­های ارزیابی، به صورت هدفمند و معنادار را به وجود آورده است. شواهد نشان می­دهد رویکرد ارزیابی برنامه­ای(Assessment Programmatic ) می­تواند تصویر منسجم و یکپارچه­ای از دستیابی به توانمندی­ها فراهم آورد.

ارزیابی دانشجویان یکی از فعالیت­های اساسی در فرآیند آموزشی به شمار می آید و کیفیت آن با کیفیت یادگیری دانشجویان ارتباط مستقیم دارد. ارزیابی صحیح می تواند ابزاری مفید برای ارائه بازخورد مناسب به دانشجویان پیرامون نقاط قوت و ضعف آن ها باشد. همچنین نتایج ارزیابی دانشجویان می تواند به مدرسین و مسئولین برای تصمیم گیری­های مهم در ابعاد مختلف فرآیند یاددهی­یادگیری کمک نماید. از آنجا که فرآیند ارزیابی دانشجو حساسیت و اهمیت بالینی داشته و بخشی اساسی در ارائه خدمات آموزشی در یک موسسه آموزشی کارآمد است، تدوین برنامه جامع ارزیابی، یک قدم اساسی در بهره گیری از منافع ارزیابی و ارتقاء هر چه بیشتر آن خواهد بود .برنامه جامع ارزیابی فراگیران با هدف تربیت دانش آموختگان توانمند در این راستا در حوزه آموزش این مرکز تدوین شده است.

 

هدف کلی: ارتقاء ساختار و فرایند ارزیابی عملکرد فراگیران

 

اهداف اختصاصی:

• اطمینان از تربیت دانش آموختگان توانمند
• نظام­مند بودن ارزیابی دانشجویان جهت ارتقای کیفیت آموزشی برنامه جامع ارزیابی دانشجو
• ارائه بازخورد مناسب به دانشجویان پیرامون نقاط ضعف و قوت آن­ها
• استفاده از نتایج ارزیابی دانشجویان توسط مدرسین و مسئولین برای تصمیم گیری­های مهم در ابعاد مختلف فرآیند یاددهی-یادگیری

 

مشمولین:

کلیه فراگیران مقاطع دستیاری، علوم پایه و علوم بالینی که در این مرکز مشغول به گذراندن دوره می باشند، مشمول ارزیابی می­گردند.

 

مراحل انجام کار:

• مدیر گروه آموزشی یا مسئول دوره مربوطه وظیفه ی هماهنگی و نظم بخشی به آزمون هایی که واحد درسی مربوطه در آن گروه ارائه شده را دارد.
• اساتید مسئولیت طراحی سوالات آزمون کتبی براساس اهداف و پیامدهای دوره و با هدف پوشش اهداف در هر سه حیطه دانش، مهارت و نگرش را برعهده دارند.
• مسئولیت تصحیح آزمون های کتبی تشریحی بر عهده استاد مربوطه آن درس می باشد
• فرم های ارزشیابی، Log Book و.... توسط دفاتر گروه مستقر در واحد آموزش در اختیار عضو هیأت علمی/رئیس بخش/ دستیار ارشد قرار می گیرد.
• عضو هیأت علمی/رئیس بخش/ دستیار ارشد عهده دار تکمیل، بررسی و ارزیابی فرم های ارزشیابی و Log Bookدر موعد مقرر می باشد.
• مدیرگروه مربوطه وظیفه ی ارسال نتایج ارزیابی به معاونت آموزش بالینی مرکز و دانشکده پزشکی را عهده دار می باشد.
• لازم است مدیر گروه از نتایج ارزیابی عملکرد یادگیری فراگیران در برنامه ریزی آموزشی گروه استفاده نماید.

 بازه زمانی:

• در مقطع دستیاری، هر فراگیر بصورت ماهانه و سالیانه توسط اعضا و مدیر گروه مورد ارزیابی قرار می­گیرد.
• در مقاطع علوم بالینی ارزیابی پس از پایان هر روتیشن ) دوماهه و سه ماهه( صورت می­گیرد.
• مدیرگروه موظف است نسبت به تأیید فرم گواهی پایان روتیشن و ارجاع آن به معاون آموزشی مرکز اقدام نماید.
• معاونت آموزش بالینی مرکز موظف است حداکثر ظرف مدت یک هفته نسبت به بررسی نتایج ارزیابی اقدام و مراتب را به دانشکده دندانپزشکی اعلام نماید.

 حیطه های ارزیابی

الف:حیطه آموزشی

• مقطع دستیاری:
• ارزیابی دانش: آزمون کتبی چهار گزینه ای (MCQ)، کتبی تشریحی، شفاهی
• ارزیابی صلاحیت(competency): OSCE, KFP,KF و روشهای مشابه
• ارزیابی عملکرد(performance): ارزیابی 360 درجه، MiniCEX ,DOPS و روش های مشابه

 

• مقطع علوم بالینی

در هر دوره متناسب با اهداف آموزشی از آزمونهای عملکردی مختلف استفاده می گردد

• ارزیابی دانش:

- آزمون کتبی(MCQ)

- آزمون شفاهی

 ارزیابی توانمندی های بالینی:

اهداف مورد نظر در Log Book شامل:

-  ثبت و ارزیابی اطلاعات بیماران

- کیفیت مستند سازی پرونده هایبیماران

- ژورنال کلاب/کنفرانس درون بخشی

- فعالیت استاژر و اینترن در بخش

- حضور و غیاب در برنامه های آموزشی

اهداف مورد نظر در DOPS:

توانایی تکنیکی ، مهارت ارتباطی

اهداف مورد نظر در Mini- Cex :

-  شرح حال گیری

-  مهارت بالینی

 - قضاوت بالینی

-  مهارت­های مشاوره

-  مهارت ارتباطی و اخلاق حرفه­ای و توجه به بیمار

اهداف مورد نظر در OSCE :

- شرح حال گیری/ معاینه فیزیکی

- مهارت عملی

- مهارت ارتباطی

- حل مساله / نسخه نویسی

ب: حیطه پژوهشی

• پایان نامه :
• در مقطع دستیاری : کلیه دستیاران موظفند پروپوزال پایان نامه خود را در دوره­های سه ساله حداکثر تا زمان معرفی به آزمون کتبی سراسری سالیانه، سال 1 به 2 و در دوره­های بیش از سه سال حداکثر تا زمان معرفی به آزمون کتبی سراسری سالیانه، سال 2 به 3 آماده و پس از تائید گروه در شورای پژوهشی دانشکده و یا دانشگاه به تصویب رسانده باشد.
• در مقطع علوم بالینی: در ترم 9 باید موضوع پایان نامه در شورای پژوهشی دانشکده به تصویب رسانده شود.
• مقاله :

ارائه مقاله در کنفرانس ها و سمینارهای آموزشی

 

ج: حیطه فرهنگی

• اخلاق حرفه ای:
• مقطع دستیاری:
  • ارزیابی رفتار حرفه ای :(professionalism) پرسشنامه ارزشیابی پایبندی به  اصول حرفه ای دستیاران که شامل 5 حیطه وظیفه شناسی و مسئولیت ، احترام به دیگران، شرافت و درستکاری، تعالی شغلی، نوع دوستی، می باشد
• مقطع استاژری و اینترنی:
• ارزیابی مهارت های ارتباطی : فرم مهارت ارتباطی
• ارزیابی رفتار حرفه ای: پرسشنامه اخلاق حرفه­ای
• همایش و سمینار :

شرکت در فعالیت های فرهنگی، تربیتی و اجتماع

 فرآیند

فرایند ارزیابی جامع عملکرد برای هر فراگیر، در مقطع دستیاری ماهیانه و سالانه و در مقطع استاژری و اینترنی در در طول دوره و پایان هر روتیشن اجرا می گردد.

 روش های جمع آوری اطلاعات:

 روش های جمع آوری اطلاعات فراگیران شامل موارد زیر می باشد:

• چک لیست ارزیابی مهارت ارتباطی
• چک لیست ارزیابی رفتار حرفه ای
• چک لیست ارزیابی مشاهده مستقیم مهارت های عملی
• چک لیست ارزیابی آزمون کوتاه مدت عملکرد بالینی
• دفترچه یادداشت های روزانه (log book)
• گزارش نمرات ازمون های کتبی/شفاهی و... توسط مدیران گروه
• لیست حضور و غیاب در برنامه ها و بخش های آموزشی
• پرسشنامه ارزشیابی پایبندی به اصول حرفه ای دستیاران

 ابزار و منابع:

در ارزیابی عملکرد فراگیران ابزارهای اندازه گیری براساس محتوای محورهای ارزشیابی و توانمندی­های مورد انتظار بصورت چک لیست، فرم­های ارزشیابی، دفتر یادداشت روزانه و ..... می­باشد. ساختار اصلی و چهارچوب این ابزارها توسط واحد ارزشیابی مرکز مطالعات و توسعه آموزش پزشکی دانشگاه با همکاری معاونت آموزشی دانشکده دندانپزشکی تدوین و تهیه شد. به منظور دستیابی به اطلاعات صحیح و جامع درمورد عملکرد فراگیران، اطلاعات مربوط به توانمندی وحیطه های فعالیت از بیش از یک منبع جمع­آوری می­گردد. ارزیابی فراگیران از منابع چندگانه ارزشیابی شامل دستیار ارشد، مدیر گروه و مسئول دوره دستیاری، کارورزی و کارآموزی و بررسی مستندات استفاده می­گردد.

 آزمون شفاهی Oral Exam :

این نوع آزمون در حقیقت نوعی آزمون تشریحی است که در آن فراگیر پاسخ سوال را برای استاد توضیح می دهد.

 آزمون کتبی :

• سوالات تشریحی: دراین نوع آزمون، فراگیر پاسخ سواالت را به صورت توضیحی نگارش میکند.
• سوالات چند گزینه ای یا “ Multiple Choice Question ” MCQ: فراگیران ملزم به انتخاب پاسخ صحیح از میان گزینه های پیشنهادی است.
• صحیح و غلط True/ False : در این نوع سوالات تعدادی جمله در اختیار آزمون شونده گذاشته می شود و او صحیح یا غلط بودن آن را تعیین می­کند.
• جور کردنی Matching : دو ستون طراحی شده، یک ستون معرف پرسشها و یک ستون معرف پاسخ­هاست وظیفه ازمون شونده آن است که پاسخ­ها را با پرسشهای مربوط جور کند.

آزمون ساختارمند عینی بالینی OSCE "objective structural clinical Examination"

فراگیر در آزمون ایستگاهی شرکت می کند که در آن از ایستگاه­های متعددی با زمان معین و محدود عبور کرده در هر ایستگاه با یک بیمار روبرو شده و باید به سوالات طراحی شده پاسخ گوید.دفترچه یادداشت های روزانه Log book

کتابچه ای است که دانشجویان تجربیات آموزشی خود را در آن ثبت می­کنند . نتایج بررسی محتوای لاگ بوك به دانشجویان باز خورد داده می­شود.

 مشاهده مستقیم فراگیر در حال انجام پروسیجر Direct observation of procedure skill

درآزمون  DOPS فراگیر در حین انجام یک پروسیجر بالینی توسط استاد مشاهده شده و نتیجه ارزیابی در فرم  خاصی ثبت می­شود. ارزیابی به روش مشاهده مستقیم مهارتهای عملی، روشی است که اختصاصا برای ارزیابی مهارتهای عملی و دادن باز خورد طراحی شده است. این روش مستلزم مشاهده مستقیم دانشجویان در حین انجام یک پروسیجر و ارزیابی همزمان بصورت کتبی می­باشد. با این روش می توان مهارت عملی دانشجویان را بصورت عینی و ساختار یافته مورد ارزیابی قرار داد.

در هر نوبت آزمون در مورد یکی از مهارتهای عملی ضروری انجام می پذیرد. زمان هر آزمون در حدود 20 دقیقه است که 15 دقیقه زمان انجام مشاهده توسط آزمون گر و پنج دقیقه زمان ارائه بازخورد به آزمون شونده است.

• Mini-CEX

این آزمون به منظور ارزیابی مهارت های مختلف بالینی فراگیر به دفعات مکرر و در شرایط متفاوت مانند برخورد با بیماران بستری ، بیماران سرپایی و موارد اورژانس و همچنین ارائه بازخورد به فراگیر طراحی گردیده است. لازم نیست تمام مهار­ت ها در هر مواجهه مورد سنجش قرار گیرد و در هر مواجهه می توان بر روی برخی از مهارت ها تمرکز نمود. در این روش شما فراگیر را در حین انجام معاینه بالینی و مواجهه با بیمار مورد مشاهده قرار می­دهید و عملکرد وی را بر اساس یک چک لیست ارزیابی می­کنید. با این روش بعد از هر بار انجام آزمون نقاط قوت و ضعف فراگیر شناسایی می­شوند. وجود این چک لیست به شما این امکان را می دهد که مهارت را بر اساس معیارهای مشخص و به صورت objective ارزیابی کنید و به  علاوه فراگیر با در اختیار داشتن این  چک لیست می­تواند عملکرد خود را نیز بر اساس آن ارزیابی کند.

• ارزیابی 360 درجه (MSF):

با توجه به پیچیدگی کار در محیط درمانی و لزوم توجه به رضایت و ایجاد ارتباط و همکاهنگی با سایر ارائه کنندگان خدمات دندانپزشکی در این شیوه سنجش برای بررسی عملکرد یک دستیار از افراد مختلفی مانند پرسنل درمانی( پرستار، سرپرستار بخش و...) بیمار، همراه بیمار، سایر دستیاران هم رشته، اساتید و خود سنجی بررسی انجام می گردد.

نحوه ارزیابی فراگیران

به منظور پوشش اهداف در سه حیطه از ابزارهای مختلف متناسب با سطوح مختلف هرم میلر انجام خواهد شد. ضروری است که گروه ها تا حد امکان روشهای مختلف سطوح مختلف هرم میلر را در سیستم ارزیابی خود به ویژه در آزمون های پایان ترم و ارزیابی اهداف مهارتی و عملی را مورد توجه قرار دهند. با توجه به سطوح مختلف یادگیری، روشهای مختلف ارزشیابی طراحی شده و مورد استفاده قرار می گیرد و جزئیات استفاده از هر کدام از این روشها در گروههای آموزشی مختلف متفاوت می باشد.

 

ردیف	سطوح میلر	روش ارزیابی
1	می داند و می داند چگونه Knows & knows how	آزمونهای شفاهی سوالات تشریحی گسترده پاسخ سوالات تشریحی کوتاه پاسخ سوالات چند گزینه ای سوالات جور کردنی گسترده
2	نمایش می دهد چگونه shows how	آزمون بالینی ساختار یافته عینی مشاهده مستقیم بیماران استاندارد
3	انجام می دهد Does	Mini-CEX Does DOPS ارزشیابی 360 درجه لاگ بوك کارپوشه

 

 

• حیطه آموزشی

الف : ارزیابی دانشجویان در مقطع بالینی دستیاری:

-1 ارزیابی در طول سال تحصیلی

• دروس تئوری یا Text rewive براساس اهداف آموزشی در طول یک سال تحصیلی
• برای این ارزیابی از پروژه ها و تکالیف متناسب با اهداف آموزشی و آزمونهای کتبی و شفاهی در طی جلسات در طول یک سال که می تواند بخشی از نمره نهایی دانشجو را تشکیل دهد.
• ارائه بازخورد به دانشجویان با استفاده از روشهای مختلف از جمله لاگ بوك و ... خواهد بود.

 

• لازم است در ابتدا ترم اساتید مشخص کنند که چند درصد از نمره نهایی درس به فعالیت های اختصاصی داده خواهد شد.

 

• دروس عملی و بالینی:
• براساس رشته های مختلف متناسب با اهداف آموزشی از روشهای مختلف ارزیابی عملکرد مانند MSF ، Log book ,Mini CEX, DOPS, استفاده خواهد شد.
• آزمون­های عملکردی در طول دوره براساس دستورالعمل وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی کشور خواهد بود.

2- ارزیابی پایان دوره یکساله

• دروس تئوری: براساس نظر اساتید و با توجه به اهداف آموزشی دوره از امتحانات کتبی MCQاستفاده می­گردد.
• دروس عملی و بالینی: از ابزارهای مختلف با همکاری گروه با توجه به اهداف آموزشی استفاده خواهد شد.
• با توجه به برنامه ریزی آموزشی در آزمون های عملکردی در طول دوره براساس دستورالعمل ، نمره ارزیابی نهایی معمولا از طریق ارزیابی Log book دستیاری، MinCEX, DOPS ، چک لیست، آزمون شفاهی  و... تشکیل می­گردد.

 

3- آزمون ارتقاء سالیانه :

• در پایان هر سال تحصیلی آزمون کتبی مشتمل بر سوالات MCQ طراحی می­شود که به صورت یکپارچه برگزار می­شود.
• حداقل نمره جهت دستیار در آزمون سالیانه ارتقاء براساس آئین نامه است قبولی دستیار در ارتقاء سالیانه براساس مقررات آئین­نامه دستیاری است.

 

ب- ارزیابی فراگیران در مقطع دکترای حرفه ای:

 

آزمون­های در طول و پایان دوره:

• درس تئوری: برای هر واحد تئوری بصورت آزمونهای MCQ و تشریحی-  سوالات شفاهی در پایان دوره انجام  می­شود.
• دروس بالینی: در هر دوره متناسب با اهداف آموزشی از آزمونهای عملکردی مختلف استفاده می­گردد­. از قبیل DOPS ،Mini- CEX، Log Book و براساس شرایط گروه­ها و تشخیص اساتید گروه مربوطه
• طراحی هر کدام از این ابزارها به عهده گروه مربوطه و همکاری EDO دانشکده صورت خواهد گرفت.
• در صورت استفاده از سیستم های مجازی به عنوان بخشی از جلسات در طول دوره اساتید می توانند بخشی از نمره نهایی را به انجام تکالیف ارائه شده در سیستم اختصاصی دهند و همچنین برگزاری آزمون از طریق سیستم مجازی درصدی از نمره نهایی را به آن اختصاص دهد.
• ارزیابی واحدهای بالینی فراگیران:جدول برنامه ریزی آموزشی توسط گروه آموزشی مربوطه که شامل نوع آزمون، زمان و مکان برگزاری می باشد تدوین گردیده و توسط گروه مربوطه به اطلاع فراگیران و اساتید رسانده می­شود.

 

• حیطه اخلاق:

اخلاق پزشکی همزاد و همراه تاریخی این حرفه ارجمند بوده است. اخلاق حرفه ای، ویژگی ها و معیارهایی است که هر کس متناسب با شغل و حرفه خود، باید بر اساس آن عمل کند. شغل دندانپزشکی نیز به تناسب اهمیت و جایگاه ویژه­اش، اخلاق و ویژگی هایی را می­طلبد که پایبندی هر دندانپزشکی به آنها ضروری است. اخلاق پزشکی مجموعه ای از ارزش هاست که بر روابط دندانپزشک و بیمار حاکم است. در این تعریف، کمک به بیمار به دور از هر گونه قضاوت و به دور از دیدگاه جنسی / دینی / رنگ پوست / قومی همواره اولویت نخست یک دندانپزشک است.

تدوین موازین رفتار حرفه ای دندانپزشکی با توجه به موازین شرعی و قانونی اظهار شفاف ارزشهای بنیادین حرفةدندانپزشکی است که سلامت بیماران را در اولویت قرار داده و ضامن اعتماد عمومی به این حرفه است که در 6 بعد شامل "وظیفه شناسی و مسئولیت پذیری" ، "احترام به دیگران" ، "شرافت و درستکاری" ، "نوع دوستی" ، "عدالت"و " تعالی شغلی"  می باشد.

 

• مقطع دستیاری:
• ارزیابی دستیاران در حیطه پایبندی به اصول حرفه ای توسط پرسشنامه ارزشیابی رفتار حرفه ای دستیاران که تمامی حیطه های پای بندی دستیاران به رفتار حرفه ای را می سنجد صورت میگیرد. این پرسشنامه توسط عضو هیات علمی که دستیار زیر نظر وی آموزش میبیند به صورت ماهیانه و یا در هر دوره چرخشی دستیار با یک عضو ثابت هیت علمی )مثلا هر سه ماه یک بار( تکمیل می­شود.  هر نوبت ارزیابی بر مبنای 30 نمره محاسبه می­گردد.  این برگه­ها در پرونده آموزشی دستیار در گروه بصورت محرمانه جهت بهره برداری در کمیته ارزیابی دوره ای نگهداری می­شود.
• با توجه به مصوبه شورای آموزش پزشکی و تخصصی مبنی بر لزوم کسب حداقل 70 % نمره از بخش رفتار حرفه ای، در مورد ارزش این نمرات که می­تواند مجر به تکرار دوره یک ساله دستیار در صورت کسب نمره کمتر از 21 شود، به اساتید محترم اطلاع­رسانی مقتضی به عمل آید .
• ارزیابی دوره ای دستیاران حداقل دو نوبت در هر سال در ماه­های شهریور و اسفند صورت می­گیرد.

 

• مقطع استاژری و اینترنی:
• ارزیابی استاژران و اینترها در حیطه اخلاق حرفه ای توسط پرسشنامه مهارت های ارتباطی و فرم ارزیابی اخلاق حرفه­ای موجود در دفترچه یادداشت روزانه می­باشد که توسط استاد مربوطه یا دستیار ارشد در هر روتیشن تکمیل می­شود.
• کسب حداقل 70 درصد از نمره اخلاق حرفه­ای) 60 از 85 نمره( جهت بررسی لاگ بوك اعلام نمره­ی نهایی الزامی می­باشد.

 

 

بهره گیری از نتایج :

با توجه به نتایج واصله اقدامات زیر قابل انجام خواهد بود:

• در صورتی که فراگیر موفق به کسب امتیاز بر اساس ملاك تعیین­شده شود مشمول ارتقا به سال بالاتر یا شروع دوره بعدی می­گردد.
• شناسایی توانمندی­های فراگیران و استفاده از تجارب آنها در زمینه آموزش به سایر فراگیران
• ارائه بازخورد به فراگیران در راستای تقویت نقاط قوت و رفع نواقص عملکردی ایشان
• شناسایی نقاط ضعف فراگیران به منظور برگزاری کارگاه­ها و دوره­های آموزشی