اساس نامه واحد لیزر

دانلودفایل اساسنامه واحد ليزر

اساسنامه واحد ليزر دانشکده دندانپزشکي مشهد

در راستاي تصویب طرح ملي بسط و توسعه دانش ليزر در دندانپزشکي در دبیرخانه شورای آموزش دندانپزشکی و تخصصی، کمیته ليزر دانشکده دندانپزشکي  مشهد از سال 1390 تشکيل شد. این واحد زیر نظر معاونت پژوهشی دانشکده قرار دارد.  اعضای کمیته لیزر عبارتند از: دبیر کمیته (مسوول واحد)، متخصصین لیزر، معاون آموزشی دانشکده، معاون پژوهشی دانشکده و یک مهندس تجهیزات پزشکی که با مباحث مربوط به لیزر آشنایی داشته باشد. این اعضا وظیفه سیاستگزاری برای فعالیت واحد لیزر را بر عهده دارند.

 

تعریف لیزر و جایگاه لیزر در دندانپزشکی ایران و جهان

Laser  مخفف چند کلمه  (Light Amplification By Stimulated Emission of  Radiation)و به معناي تقويت نور توسط نشر برانگيخته تابش است. ليزر نوعي از امواج الكترومغناطيسي مانند اشعه ايكس، گاما، ماوراء بنفش و ... است که به صورت تك رنگ ساطع مي شود. تئوري نشر برانگيخته ابتدا توسط آلبرت اينشتين در سال ١٩١۶ مطرح شد.  در سال ١٩۶٠ اولين ليزر توسط تئودور مايمن ساخته شد و از آن سال به بعد لیزر های مختلفی در دندانپزشکی مورد استفاده قرار گرفته است.

بيش از چند دهه از عمر اين تكنولوژي در دنيا نمي گذرد و شايد بيش از يك دهه نيست که کاربردهاي معمول بالینی در دندانپزشكي پيدا کرده است. به عبارتي ما با يك پديده جوان روبه رو هستیم. از طرف ديگر اين تكنولوژي در حال توسعه و پيشرفت است.  برخلاف باور عموم که ليزر ابزاري است که تنها مي توان از آن در پاره اي از امور درماني بهره گرفت، ليزر به عنوان يك فناوري قابليت هاي مختلفي دارد و می توان از آن در کارهای تشخیصی و نیز درمانی استفاده کرد. امروزه ليزر، تكنولوژي فوق مدرني است در خدمت بشر.

کشورهاي پيشرفته مانند ژاپن، آمريكا، برزيل، آلمان، بلژيك، فرانسه و روسيه داراي مراکز تحقيقاتي معتبري در زمينه ليزر در دندانپزشكي هستند. انجمن ها و سازمان هاي بزرگي براي اين فناوري در سطح جهان تشكيل شده اند، از جمله فدراسيون جهاني ليزر در دندانپزشكي (WFLD)، آکادمی لیزر در دندانپزشکی در ایالات متحده آمریکا (ALD) و ESOLA در اروپا. در ایران نیز چند سالی است که انجمن لیزري پزشكي ايران (EMLA) تأسیس شده است که یک شاخه دندانپزشکی  هم دارد.

در سال 2003 برای اولین بار بار ایران صاحب کرسی نمایندگی لیزر در فدارسیون جهانی لیزر در دندانپزشکی شد و پرچم کشورمان جزو 40 کشور برجسته دنیا در پوستر کنگره درج گردید. در اولین حضور فعال در کنگره این فدارسیون در برلین آلمان در سال 2006، ایران با ارائه 17 مقاله تحقیقاتی به عنوان کشور چهارم جهان انتخاب شد و افتخاری دیگر برای ایران رقم خورد. در ادامه فعالیتها ایران با ارائه 34 مقاله تحقیقاتی در کنگره 2008 – هنگ کنگ رتبه دوم را از نظر تعداد مقاله مجدداً کسب کرد و نقطه اوج این فعالیتها حضور مقتدرانه ایران در کنگره فدارسیون جهانی لیزر در دندانپزشکی در 2010 در دبی بود که  که ایران با ارائه 28 مقاله به صورت سخنرانی و 10 مورد ارائه پوستر رتبه اول جهان را در میان 53 کشور جهان کسب نمود.

کاربرد لیزر در دندانپزشکی

به طور کلی کاربردهای لیزر در دندانپزشکی به سه گروه کلی تقسیم می شوند. اول وادی تشخیص است که در این مرحله لیزر به عنوان ابزار تشخیص به کمک دندانپزشک می آید. دوم مرحله درمان و روش های درمانی و سوم آثار شبه دارویی لیزرهای کم توان یا کم شدت است.

در مرحله تشخیص، مهمترین مزیت لیزر در تشخیص ساده پوسیدگی های دندانی در مراحل اولیه پوسیدگی است. در این مرحله لیزر به ما کمک می کند تا با پدیده «فلورسنت» که حاصل از تقابل یک لیزر دیودی و بافت دندانی است، نه تنها بودن یا نبودن پوسیدگی را تشخیص دهیم، بلکه روند فعالیت آن را نیز دریابیم. در حال حاضر ابزاری برای کشف این موضوع وجود ندارد. این شیوه از سایر شیوه ها مانند تشخیص چشمی یا روش رادیوگرافی و «اولتراسوند» سریع تر جواب می دهد. حسن بزرگ این روش کاربری ساده آن است که حتی مربی بهداشت نیز می تواند به سادگی با آن کارکرده و سریعاً کودکان با ریسک بالا را به دندانپزشکان ارجاع دهد. شایان ذکر است ، این ابزار نسبتاً ارزان بوده و با باتری کار می کند. روش تشخیص دیگر لیزر «داپلرفلومتری» است که با سنجش میزان جریان خون در دندان ها، زنده بودن یا نبودن آن را می توان ردیابی کرد. در گذشته وقتی کودکی دندانش ضربه می خورد و به دندانپزشک مراجعه می کرد، دندانپزشک به غیر از واگذار کردن وضعیت موجود به گذر زمان تا حدود شش ماه که علائم رادیوگرافی آن بارز شود، هیچ راه تشخیص دیگری نداشت. چه بسا این گذر زمان به بهای تحلیل های داخلی و ایجاد ضایعات پیشرفته تر در انتهای ریشه دندان که مشکلات عدیده ای را در پی داشت، تمام می شد. امروزه « لیزر داپلر فلومتری» این مشکل را مرتفع کرده است.

یکی از روش های جدید، تشخیص سرطان های ناحیه دهان و سر و گردن با استفاده از «فتوداینامیک تراپی» است. در این روش یک ماده حساس به نور  به نام «فتوسنسیتایزر» به بیمار تزریق می شود و می توان با کمک بررسی تجمع این ماده در سلول های سرطانی و بازتاب پرتوهای فلورسنت از ضایعه و پروسس کردن آن در دستگاه های پیشرفته کامپیوتری، این قبیل سرطان ها را تشخیص داد. همچنین با تهیه هولوگرام های لیزری درمانگر قادر خواهد بود نماهای سه بعدی از آنومالی های فکی و دهانی را به تصویر بکشد.

در امر درمان نیز با مزیت هایی که به مواردی از آن اشاره شد، سعی بر این است که با توانایی های لیزر، بافت ذی قیمت دندانی را که قابل بازیافت نیست حفظ کرد و با حداقل تهاجم درمان های دندانپزشکی را انجام داد. جراحی بافت نرم دهان شامل بیوپسی، نمونه برداری، برداشتن ضایعات «تومورال»، برداشتن ضایعات استخوانی، درمان مقطعی آفت و تب خال، حذف پوسیدگی های دندانی، تراش بافت های دندانی برای تمامی منظورهای زیبایی و ترمیمی، بلیچینگ یا روشن کردن رنگ دندان، تغییر ساختار سطحی دندانها و ایجاد مقاومت در برابر عوامل پوسیدگی زا از دیگر کاربردهای لیزر در دندانپزشکی به شمار می رود. در حال حاضر لیزرها در تمامی تخصص های ده گانه دندانپزشکی در بسیاری از امور حرفی برای گفتن دارند که از حوصله این مجال خارج است. برای مثال در درمان ریشه دندان ضدعفونی کردن کانال دندانی به یک معضل اساسی برای متخصصان درمان ریشه دندان تبدیل شده است که با بهره گیری از فناوری لیزر این مشکل نیز تا حدودی حل شده است. همچنین در دندانپزشکی کودکان که نیازمند کنترل رفتاری خاص است، در بسیاری از مراحل درمانی می توان از لیزر سود جست. برای نمونه در جراحی کودکانی که زبان چسبیده به دهان دارند و در صورت تداوم در آینده دچار مشکلات فکی و گفتاری خواهند شد، نیز این امکان میسر شده تا با حداقل ایجاد درد و با بی حسی موضعی، بدون نیاز به بیهوشی عمومی و در سنین حتی کمتر از دو سال عمل جراحی را به سهولت انجام داد و زبان را آزاد کرد.

در آن روی سکه، در مقابل لیزرهای پر شدت که عاملی برای کندن و بریدن است، دنیای زیبای لیزرهای کم شدت مطرح است. این نوع لیزرها با خواص ضدالتهابی، کاهش درد، تأثیر ایمونولوژیکی و آثار متابولیکی به فرآیند بهبود روند درمان یا کاهش عوارض درمان کمک می کنند. از مزایای لیزرهای کم توان می توان به مواردی چون ترمیم زخم های ناشی از جراحی ها، کاهش درد در درمان های معمول دندانپزشکی، بهبود ترمیم ضایعات استخوانی در درمان های پیوندی، بازسازی استخوان، ترمیم اعصاب آسیب دیده و درمان بعضی از بیماری های داخل حفره دهان اشاره کرد.

محاسن  استفاده از لیزر در دندانپزشکی:

در جراحی بافت نرم، لیزر مانند چاقو عمل می کند، اما نسبت به چاقو دارای مزیت هایی است ، آول آنکه در مسیر برش، مکانیسم آن به گونه ای است که انعقاد مناسبی ایجاد می کند. این مسئله برای عده ای که مشکلات انعقادی دارند، یک مزیت محسوب می شود. همچنین با انعقاد حاصل شده جراح دید بهتری نسبت به ناحیه جراحی پیدا می کند. دوم اینکه با بسته شدن عروق لنفاوی ورم و التهاب ناشی از جراحی نیز کمتر شده و در نهایت بیمار ناراحتی های کمتری متعاقب اعمال جراحی خواهد داشت. همچنین ترمیم ناحیه جراحی با سرعت بیشتری رخ می دهد. در ضمن با لیزر قادر هستیم، برش های بسیار ریز، دقیق و کنترل شده ای داشته باشیم. حتی می توان زمان برش را در حد چند میلینیوم ثانیه در لیزرهای پالسی کاهش داد.

در برداشت بافت سخت، مسائل به گونه ای دیگر است. وقتی فرز دندانپزشکی بافت سخت دندانی را برش می دهد، این برش ها فشاری را روی پالپ دندان (محفظه ای که در مرکز دندان قرار گرفته و در آن عروق و اعصاب دندان قرار دارند)، وارد می کند. این فشار ها و لرزش ها در بیمار احساس درد ایجاد می کند. بیشتر لیزرها بدون تماس، عمل کندگی را انجام می دهند. زمانی که لیزر جایگزین فرز شود، دندانپزشک قادر خواهد بود بدون تماس و لرزش بسیار ظریف و در کسر میلینیوم ثانیه با حداقل درد عمل جراحی خود را انجام دهد.

از طرف دیگر، در زمان تراش دندان با فرز براده های حاصل از تراش لایه اسمیر سبب کاهش قدرت چسبندگی مواد ترمیمی هم رنگ دندان با دندان تراش خورده می شود. در حالی که در روش لیزر، این لایه ایجاد نمی شود و به این ترتیب کیفیت چسبندگی مواد به دندان بهبود می یابد. همچنین چون ماهیت برداشت بافت پوسیده توسط لیزر به روشی غیر از تراش با فرز های معمول دندانپزشکی است (برهم کنش فوتوترمال و فوتوابلیشن)، بافت بیشتری از دندان حفظ خواهد شد. ضربه فرز همچنین سبب ایجاد ترک های بسیار ریز میکروسکوپی روی مینای دندان می شود که به هنگام بهره گیری از لیزر چنین ترک هایی نیز به حداقل ممکن می رسد. شاید بتوان گفت با آمدن ایده درمان های با حداقل تهاجم که در علوم پزشکی به سرعت در حال رواج است، این ابزار بتواند ما را به این منظور نزدیک تر کند.

 

 

تجهیزات و امکانات موجود در واحد لیزر دانشکده دندانپزشکی عبارتند از:

1-     دستگاه لیزر اربیوم-یاگ  (Er:YAG)مدل  Smart 2940D^plusساخت کارخانه Deka  ایتالیا (خرید از طریق گرنت بنیاد ملی نخبگان مربوط به خانم دکتر بیدار- خانم دکتر قوام نصیری- آقای دکتر معین تقوی- آقای دکتر جعفر زاده)

2-     درایور دستگاه لیزر کم توان 2000⁺ Mustang و پروب لیزر کم توان گالیوم-آلومینیوم-ایندیوم-فسفات
(Ga-Al-In-P) با طول موج 630 نانومتر و توان 10 میلی وات ساخت کارخانه Mustang روسیه (خرید از طریق بودجه مرکز تحقیقات دندانپزشکی)

3-     پروب لیزر کم توان گالیوم-آلومینیوم-ایندیوم-فسفات (Ga-Al-In-P) با طول موج 630 نانومتر و توان 20 میلی وات ساخت کارخانه Mustang روسیه (خرید از بودجه مرکز تحقیقات دندانپزشکی)

4-     دستگاه لیزر کم توان گالیوم –آرسناید (Ga-As) با طول موج 890 نانومتر و توان حداکثر 80 وات (توان متوسط 75 میلی وات) ساخت کارخانه Mustang روسیه (خرید از طریق طرح تحقیقاتی با کد 88563)

5-     دستگاه لیزر تشخیص پوسیدگی دیاگنودنت (DIAGNOdent pen) ساخت کارخانه  KaVoآلمان (خرید از طریق طرح تحقیقاتی با کد 88572)

6-     درایور دستگاه لیزر کم توان مدل DD2 ساخت کارخانه Thor انگلستان (خرید از طریق طرح تحقیقاتی با کد   900089(

7-     پروب لیزر کم توان گالیوم – آلومینیوم- آرسناید (Ga-Al-As) با طول موج 810 نانومتر و توان 200 میلی وات ساخت کارخانه Thor انگلستان (خرید از طریق طرح های تحقیقاتی با کدهای 88563  و  89342)

8-     دستگاه لیزر کم توان گالیوم-آلومینیوم-ایندیوم-فسفات (Ga-Al-In-P) با طول موج 660 نانومتر و توان 200 میلی وات ساخت کارخانه Thor انگلستان (خرید از طریق طرح تحقیقاتی با کد 901142)

9-     دستگاه لیزر دیود پر توان گالیوم – آلومینیوم- آرسناید  (Ga-Al-As) با طول موج 810 نانومتر و توان 8 وات ساخت کارخانه ای. ار. سی (A.R.C.) آلمان (خرید از طریق طرح  900683 )

10-دستگاه لیزر تشخیص پوسیدگی Vistacam ix ساخت کشور آلمان (خرید از طریق طرح تحقیقاتی با کد 910368)

 

وظایف واحد لیزر دانشکده دندانپزشکی را می توان به صورت اهداف پژوهشی و اهداف آموزشی خلاصه کرد:

اهداف و وظایف پژوهشی واحد لیزر دانشکده دندانپزشکی:

1-     تجهیز واحد پژوهش لیزر به امکانات مورد نیاز جهت اهداف آموزشی و پژوهشی

2-     انجام پروژه های تحقیقاتی در زمینه های مختلف.

3-     عقد قراردادهای پژوهشی با دانشگاه های معتبر جهت همکاری های پژوهشی مشترک.

4-     مشاوره و راهنمایی جهت طرح های مرتبط با لیزر.

5-     تأسیس مرکز تحقیقات لیزر

 

اهداف و وظایف آموزشی واحد لیزر دانشکده دندانپزشکی:

1-     تدوین طرح درس جهت آموزش دانشجویان دکتری و دستیاران تخصصی

2-      همکاری در تدریس واحد عمومی "كليات نور و ليزر در دندانپزشكي" در کوریکولوم جدید رشته دندانپزشکی (یک واحد)

3-     همکاری در تدریس واحد اختیاری "کلیات کاربردهای کلینیکی لیزر در دندانپزشکی" در کوریکولوم جدید رشته دندانپزشکی (2 واحد)

4-     مشاوره و همکاری در تدریس مباحث مربوط به لیزر در رشته های مختلف دندانپزشکی

5-     تدوین دوره های آموزشی کوتاه مدت برای دندانپزشکان فارغ التحصیل

6-     راه اندازی دوره فلوشیپ لیزر

7-     تدوین جزوات آموزشی

8-     راه اندازی بخش لیزر در دانشکده دندانپزشکی مشهد

9-     آموزش نحوه استفاده از لیزر به همکاران علاقه مند به صورت عملی

10-برگزاری سمینارهای آموزشی جهت گروه های مختلف دانشکده

 

 

 واحد لیزر دانشکده دندانپزشکی